CZK Malo Crniće: Kulturom se pokazuje nadmoć

U Braničevskom okrugu, uspešno radi veliki broj Domova kulture, Centara za kulturu i Kulturno-prosvetnih centara. Imajući u vidu aktuelnu epidemiološku situaciju prouzrokovanu pandemijom koronavirusa, od marta meseca, rad ovih ustanova se sveo na minimum. Otkazani su ili odloženi brojni festivali, promocije knjiga, pozorišne predstave, koncerti, izložbe, ali i je i stopiran rad gotovo svih sekcija. Tek od nedavno su počele da rade i pozorišne, i muzičke, i folklorne sekcije, a u cilju realizacije programa koji će vratiti publiku u sale.

U opštini Malo Crniće situacija je ista kao i u drugim opštinama i gradovima u Srbiji.

U Centru za kulturu uspešno rade dve sekcije – pozorišna, sa dugogodišnjom tradicijom, i od 2018. godine, folklorna sekcija.

Iako obe sekcije okupljaju amatere, entuzijaste, mlade i stare koji vole da glume, igraju i pevaju, to ne umanjuje značaj njihovog rada. Naprotiv.

Kada je reč o foklornoj baštini opštine Malo Crniće, malo je neverovatno za poverovati da do 2018. godine, Centar za kulturu nije imao folklornu sekciju. Kako kaže direktor ove ustanove i umetnički rukovodilac folklornog ansambla, Nikola Tomić, do 2018. godine, postojala su samo Kulturno-umetnička društva u seoskim naseljima.

„Opština Malo Crniće nikada nije imala folklorni ansambl pri Centru za kulturu. Radili su i danas rade KUD-ovi, pa su oni predstavljali folklorni život naše opštine. Ideja se rodila u februaru 2018. godine, kada je na inicijativu Centra za kulturu, opštinsko rukovodstvo podržalo ideju za osnivanjem opštinskog ansambla. Cilj je bio da se okupe igrači različitih uzrasta iz svih seoskih naselja na jednom mestu, gde bi imali bolje uslove za probe“, priča Tomić.

S obzirom na to da se opština Malo Crniće suočava sa velikim problemom nataliteta, ovo okupljanje u opštinskom folklornom ansamblu bi dobro došlo da se privuče što veći broj dece, kako bi se očuvala folklorna baština ovog kraja.

„Pored toga što se igrači druže i putuju, cilj osnivanja opštinskog ansambla je prevashodno, očuvanje narodne tradicije. U protekle dve godine, opštinski ansambl je mnogo radio“, dodaje Tomić.

Ansambl ima oko sto članova, podeljenih u tri folklorne sekcije – mlađi dečiji ansambl, stariji dečiji ansambl i prvi ansambl, koje čine uglavnom igrači koji su bili članovi nekih drugih kulturno-umetničkih društava. Za dve godine, predstavili su se sedam puta u zemljama u okruženju – Italiji, Rumuniji, Bugarskoj, Austriji, Turskoj, obišli desetine gradova, što je doprinelo sticanju poznanstava, razmeni kultura, ali i promociji kulturne baštine opštine Malo Crniće.

„Za ansambl koji tek postavlja temelje, je stvarno značajno što smo uspeli da decu motivišemo na taj način da, pre svega, zavole folklor kroz putovanja i druženja, ali da poštuju cilj zbog kojeg postojimo, a to je očuvanje narodne tradicije“, ističe Tomić i dodaje da osnivanjem opštinskog ansambla, nisu prestala sa radom kulturno-umetnička društva, čak su se dva aktivirala – u Velikom Crniću i u Boževcu, koje je nekada radilo, pa prestalo, da bi se ponovo nedavno aktiviralo.

Za deceniju svog rada sa folklorom, direktor Nikola Tomić zaključuje da ansambl čine dobra deca i da će sutradan izrasti u dobre ljude, tako da, prema njegovim rečima, roditelji mogu biti spokojni.

Muzičko – plesno folklorno nasleđe Stiga

Kako bi se očuvala kulturna nematerijalna baština opštine Malo Crniće i Stiga, 2019. godine je realizovan projekat „Istraživanje muzičko – plesnog folklornog nasleđa Stiga“, koje je finansiralo Ministarstvo kulture i informisanja Republike Srbije. Cilj projekta bio je registrovanje primera muzičke i plesne narodne tradicije (aktivne i pasivne prakse), i njihova prezervacija, kao i podizanje svesti o važnosti tradicionalne narodne kulture, o važnosti negovanja različitih seoskih praksi koje su na rubu egzistencije, a koje su deo ne samo lokalnog stanovništva u opštini Malo Crniće, već i deo našeg nacionalnog identiteta. Članovi istraživačkog tima bili su Maja Radivojević, etnomuzikolog, istraživač-pripravnik Muzikološkog instituta SANU, Nikola Tomić, umetnički rukovodilac Folklornog ansambla opštine Malo Crniće, Lazar Mrvić i Luka Kosanović, studenti etnomuzikologije. Najveću zahvalnost autori publikacije pod nazivom „Muzičko – plesno folklorno nasleđe Stiga“, duguju kazivačima na terenu, koji su izdvojili deo svog vremena i nesebično podelili priču, muziku i igru sa autorima. Izdavač publikacije je Centar za kulturu opštine Malo Crniće.

Prema rečima Nikole Tomića, ovaj kraj je jedan od retkih koji nije imao ovakva istraživanja u okviru kojih će neko zapisati tradiciju i običaje ovog kraja.

„Maja Radivojević, etnomuzikolog i ja smo obišli seoska naselja naše opštine i zapisivali priče naših starijih meštana. Ova publikacija će njima biti podsetnik, a mladim generacijama značiće da pročitaju na ovih 70-ak stranica, kako se nekada proslavljao Božić, kakvi su bili običaji za slavu, kako su se pravile svadbe“, priča direktor Tomić.

„Knjiga obuhvata i notne zapise pesama koje su se pevale ili su bile karakteristične za naš kraj. Mi smo analizom izvukli i sortirali, tako da sve ono što smo smatrali da je bitno i da je bilo iz ovog kraja, mi smo zabaležili i ostavili jedan trag“, priča Tomić i dodaje da je period kada folklorna sekcija nije radila, iskoristio da osmisli koreografiju „Narodne pesme i igre iz Stiga“, kojom će se ansambl predstaviti na budućim nastupima, imajući u vidu da do sada nije bilo ovakvih koreografija, za razliku od drugih folklornih ansambala koji na svom repertoaru uveliko imaju koreografije koje predstavljaju kraj iz kojeg potiču.

Međunarodni festival folklora 2021. godine?

Planom i programom Centra za kulturu opštine Malo Crniće za narednu godinu, ako epidemiološka situacija bude dozvoljavala, predviđeno je organizovanje Međunarodnog festivala folklora, koji bi trajao dva ili tri dana i koji bi okupio ansamble iz pet zemalja iz regiona, ali i iz Evrope, ukoliko bude bilo mogućnosti da se učesnici ugoste.

„Ideja je da se organizuje defile učesnika folklornih ansambala, koji bi nastupali u jednom od seoskih naselja. Svake godine drugo seosko naselje bi bilo domaćin festivala, a završno veče bi bilo organizovano u Centru za kulturu Malo Crniće, kao glavnog organizatora“, priča Tomić.

Na defileu bi se predstavili učesnici festivala, njihova narodna nošnja, kultura i tradicija, a to bi, svakako, bila prilika da se predstave i ansambli sa teritorije opštine Malo Crniće, uz promociju naše kulturne i folklorne baštine. To bi bila i dobra prilika za sklapanje saradnje na međunarodnom nivou, jer, kako kaže direktor Nikola Tomić, kada nekog ugostite, onda možete reći da ćete i vi biti gosti, pa će svako kulturno – umetničko društvo biti podržano od opštinske uprave da gostuje na nekom od festivala u regionu ili Evropi. Kroz prateći program festivala, bila bi predstavljena i stara jela ovog kraja, kao i stari zanati, koje od zaborava čuvaju članice Udruženja žena (Udruženje žena „Sestra Jelica i Udruženje žena „Gergine“).

Opštinsko amatersko pozorište „Branislav Nušić“ je osnovano 20. aprila 1985. godine i uspešno radi u okviru Centra za kulturu Malo Crniće. Za 35 godina, odigrano je mnogo predstava, mnogi poznati reditelji su radili sa glumcima koji, iako su amateri, svom radu u pozorištu pristupali su i dalje pristupaju vrlo profesionalno i ozbiljno. Kako je pozorište stasavalo, tako su se i glumci razvijali i napredovali. Pomenućemo samo neka imena glumaca i reditelja koji su svoju ljubav prema pozorištu pokazali kroz brojne dramske komade – Miroslav Mitrović, Bojana Mitrović, Zoran Živković, Mile Marinković, Ljiljana Milanović, od mlađih glumaca Valentino Oljača, braća Nemanja i Stefan Pavlovski, a od reditelja Jovan Bulajić, Dragoslav Šilja Todorović, Miodrag Maga Milanović, Spasoje Ž. Milovanović, Milovan Ćetković, Dejan Cicmilović, i u skorije vreme Fuad Tabučić i Slobodan Ćustić. Ovo su samo neka od imena koja su činila da pozorišni život u opštini Malo Crniće bude bogat, a svoj talenat za glumu prikazali su i gostujući na brojnim festivalima kako u Srbiji, tako i na prostoru bivše Jugoslavije. Upravnica pozorišta „Branislav Nušić“ od njegovog osnivanja je glumica Ljiljana Milanović. (Nešto više o osnivanju pozorišta i ljudima koji su doprineli da ono opstane do današnjih dana, u nekom od narednih tekstova.)

FEDRAS (Festival dramskih amatera sela Srbije)  je osnovan 1972. godine sa ciljem da pospeši i afirmiše pozorišnu umetnost u selima Stiga i Pomoravlja. Počeo je nanametljivo sa amaterima ove opštine da bi ubrzo okupio sva amaterska pozorišta i dramske sekcije pri kulturno-umetničkim društvima mnogih krajeva republike Srbije. Danas je to manifestacija od značaja za čitavu Republiku. Godinama uspešno okuplja najuspešnije pozorišne grupe sela Srbije sa obema pokrajinama.

Do sada je na FEDRAS-u izvedeno više 400 pozorišnih predstava u konkurenciji i veliki broj van konkurencije na sprskom, rumunskom, mađarskom, rusinskom, slovačkom, albanskom i drugim jezicma.
Pored dramskih amatera, FEDRAS okuplja i pesnike, slikare, muzičare, i druge stvaraoce sa teritorije republike Srbije. Na FEDRAS-u se organizuju i okrugli stolovi, uglavnom sa tematikom pozorišnog amaterizma u selima Srbije.

Ova značajna kulturna manifestacija ugostila je mnoge eminentne dramske umetnike, od Raše Plaovića i Ljubinke Bobić do Mire Stupice, Ružice Sokić, Radeta Šerbedžije, Ljube Tadića i mnogih drugih.
Organizatori FEDRAS-a su Centar za kulturu Malo Crniće sa svojim telima, opština Malo Crniće i Savez amatera Srbije.

FEDRAS seosko pozorište dožiljava svake godine u oktobru svoj pravi procvat kada se Malo Crniće i meštana ovog kraja okupljaju i uživaju u majstorijama amaterskih pozorišta, na daleko poznatog amaterizma svog i gostujućih pozorišta.

Red je da najavimo i predstojeći 49. Festival dramskih amatera sela Srbije koji se održava od 14. do 22. oktobra u Centru za kulturu Malo Crniće. Na daleko poznati FEDRAS će ove godine, zbog aktuelne epidemiološke situacije biti organizovan u nešto izmenjenoj formi, pa tako će se na programu naći osam predstava – dve iz Vojvodine, jedna sa Kosova i Metohije i pet iz Centralne i Južne Srbije, dok su prethodnih godina svake večeri igrane po dve predstave, od kojih je jedna bila u takmičarskoj konkurenciji, a druga u revijalnom programu. Završne večeri festivala u revijalnom delu programa, domaćini će odigrati predstavu „Prosidba – Vesela je muka moja“ po tekstu i u režiji Slobodana Ćustića. Inače, premijera ove predstave je zakazana za ponedeljak, 5. oktobar u 20 sati u sali FEDRAS-a. Broj mesta je ograničen, a besplatne ulaznice mogu se preuzeti u uslužnom centru u ponedeljak 5. oktobra od 07h – 15h ili od 19h na ulazu u salu.

Tekst je nastao u okviru projekta  “Malo Crniće – veliko nasleđe” po osnovu Konkursa o sufinansiranju projekata iz budžeta Opštine Malo Crniće radi ostvarivanja javnog interesa u oblasti javnog informisanja u 2020. godini.

Stavovi izraženi u podržanom medijskom projektu ne predstavljaju nužno zvaničan stav Opštine Malo Crniće.

Autor, foto: RTV Biser