U srcu Homolja, među šumama i planinama istočne Srbije, smešteno je selo Osanica – mesto bogate narodne tradicije i duboke kulturne ukorenjenosti. Osanica nije poznata samo po prirodnim lepotama i gostoljubivim ljudima, već i po očuvanju jednog od najvažnijih simbola srpske muzičke baštine – frule.
Frula je jednostavan, ali izuzetno izražajan duvački instrument, najčešće izrađen od drveta zove, javora ili leske. Njeni tonovi su blagi, često melanholični, i nose prizvuk starine – zvučeći kao da govore jezikom naroda koji je kroz vekove svirao i pevao uz nju.
Duduk je drveni duvački instrument sa dvostrukim piskom, koji potiče iz Jermenije, ali se njegove varijante mogu pronaći i u regionima Kavkaza, Bliskog istoka, kao i na Balkanu. Izrađen od drveta kajsije, duduk je poznat po svom toplom, bogatom i melanholičnom zvuku. Karakterističan je po svom jednostavnom cilindričnom obliku i velikom dvostrukom pisku od trske, koji mu daje prepoznatljiv muzički ton.
U Osanici, frula i duduk nisu samo instrumenti, već deo identiteta, deo svakodnevice i sećanja. Kroz vekove, frula je pratila pastire na ispašama, oglašavala početak veselja i nosila emocije tamo gde reči nisu bile dovoljne. Njeni zvuci su prenosili priče, tuge, radosti i običaje – često i uz pesmu na srpskom, ali i na vlaškom jeziku, jer se ovaj kraj odlikuje bogatim međukulturalnim nasleđem.
Frula nije isključivo vlaški instrument, već se koristi širom Srbije i Balkana. Međutim, ona ima posebno mesto u vlaškoj kulturi istočne Srbije, gde se koristi u tradicionalnim obredima, proslavama i svakodnevnim muzičkim izrazima. Vlaški frulaši, naročito iz krajeva poput Osanice, često imaju specifičan stil sviranja i melodije koje se prenose usmenim putem, s kolena na koleno.
Ove godine manifestacija je započela svečanim defileom učesnika u popodnevnim satima, čime je obeležen početak kulturno-umetničkog programa. Povorku je predvodio direktor Turističke organizacije Žagubica, Vladan Lazić, koji je zvanično otvorio festival.
Ovogodišnji Sabor okupio je dvadesetak izvođača iz različitih krajeva Srbije — frulaša i dudučara — o čijem nastupu i programu je brinuo Živorad Tomić, predsednik Udruženja frulaša i etnomuzičara „Flujer“ iz Osanice.
U obraćanju prilikom otvaranja, direktor turističke organizacije Žagubica Vladan Lazić je istakao da je Sabor posvećen i sećanju na Ivana Tomića, istaknutog majstora sviranja na fruli, duduku i drugim drvenim duvačkim instrumentima.
„On je bio izuzetan zanatlija koji je umeo da napravi instrument od bilo kog prirodnog materijala, ali i veliki entuzijasta koji je inspirisao mlade iz Osanice da se okrenu tradicionalnoj muzici. Ova manifestacija ne samo da čuva našu kulturnu baštinu, već i promoviše Homolje, Osanicu i talentovane svirače“, naglasio je Lazić.
U takmičarskom delu programa nastupilo je četvoro juniora i osam seniora u kategoriji frulaša, kao i šest seniora na duduku.
Stručni žiri u sastavu: etnomuzikološkinje Svetlana Cica Azanjac i mr Ivana Arsenijević iz Beograda, kao i umetnica na fruli Irena Marić iz Osanice, doneo je sledeće odluke:
Kategorija frulaša – seniori:
- mesto i titulu „zlatne frule“ osvojio je Uroš Milanović iz Boljevca
- mesto: Katarina Pujkilović (Osanica)
- mesto: Dimitrije Pavlović (Vlaol)
Kategorija frulaša – juniori:
- mesto: Lazar Žuržić
- mesto (podeljeno): Ignjat Bošković i Viktor Novković
- mesto: Katorina Bainović
Kategorija dudučara – seniori:
- mesto: Uroš Milanović (Boljevac)
- mesto: Žika Makuljević (Ranovac)
- mesto: Jovica Andrejić (Šarbanovac)
U revijalnom delu programa nastupili su folklorni ansambli: „Mladost“ iz Krepoljina i Bistrice, „Borac“ iz Vukovca, „Branko Radičević“ iz Jošanice, „Potajnica“ iz Selišta, „Trška“ iz Milatovca i „Vlaško kolo“ iz Osanice.
Manifestaciju su organizovali Turistička organizacija opštine Žagubica, Udruženje frulaša i etnomuzičara „Flujer“ Osanica i MZ „Pobeda“ Osanica, uz podršku Opštine Žagubica.
Osim muzičkog programa, sabor prati i etno-sajam domaće radinosti, degustacije tradicionalne hrane, radionice izrade frula, kao i obuka za najmlađe – jer cilj ove manifestacije nije samo prikaz, već i prenos znanja i ljubavi prema narodnoj umetnosti.
Osnovci iz škole „Moša Pijade“, izdvojenog odeljenja u Osanici, organizovali su dečiji vašar i predstavili svoje proizvode. Ispred Doma kulture održan je i bogat celodnevni program: izložba slika u organizaciji Udruženja likovnih umetnika Homolja, izložbe ručnih radova i etno hrane u izvođenju udruženja žena „Jošanke“ (Jošanica), „Suvodolke“ (Suvi Dol), „Homoljke“ (Žagubica), „Etno dame“ i „Nezaborav“ (Laznica), kao i Poljoprivredne zadruge „Homolje med“.
Upravo zato, Osanica danas sa ponosom okuplja svirače iz cele Srbije na Saboru frulaša i dudučara, manifestaciji posvećenoj očuvanju ovog dragocenog instrumenta i kulturne baštine.
Dok frula šapuće nežne melodije kroz proplanke Homolja, duduk zagrmi kao jeka vekova – zajedno, one predstavljaju dva lica iste duhovne priče. Osanica ih s ponosom čuva, slavi i prenosi budućim pokolenjima.
Projekat sufinansiran iz Budžeta Opštine Žagubica. Stavovi izneti u podržanom medijskom projektu nužno ne izražavaju stavove organa koji je dodelio sredstva.
